Sálem qádirli dostım! Men búgin seniń menen áhmiyetli tema boyınsha sóylespekshimen – jeke maǵlıwmatlardı qorǵaw temasında. Biziń cifrlı dúnyamızda jeke maǵlıwmatlarımız úlken áhmiyetke iye. Olar akkauntımızǵa kiriw ushın, internette satıp alıw, hátte siziń cifrlı tańbańızdı jaratıwda da qollanıladı. Qalayınsha olardı aldawshılardan qorǵap, internette privatlılıqtı táminlewge boladı?
Keliń talqılap kóreyik!
1. Kúshli parollar – seniń eń jaqsı dostıń
Parollar – bul cifrlı dúnyadaǵı eń tiykarǵı element. Óz maǵlıwmatlarıńızdı qorǵaw ushın:
- hár bir akkaunt ushın qıyın hám unikal parol jaratıp al, "789456123" yaki "qwerty" kombinaciyalarınan jıraqta bol. Ózinde hárip, san hám arnawlı belgilerden ibarat bolǵan isenimli parol jaratıw usınıs etiledi. Isenimli parol jaratıw boyınsha maqalada oqısańız boladı.
- qorǵanıw qorǵanıw ushın turaqlı túrde parollardı ózgertip barıwdı umıtpa.
- Parollar menedjerinen paydalanıw kóp ǵana unikal parollardı basqarıwdı ańsatlastıradı.
- qosımsha qorǵanıw qabıǵın jaratıw ushın múmkin bolǵan orında eki faktorlı autentifikaciyanı qos.
Bul ámeliy másláhátlerge boysınıw arqalı sen jeke onlayn akkaunttı qáwipsiz etiw hám nızamsız túrdegi kiriwden jeke maǵlıwmatlarıńdı qorǵaw imkaniyatı jaratıladı.
2. Tarmaqta abaylı bolıw – qáwipsizliktiń gilti.
Internette maǵlıwmatlar menen bólisip atırǵanda onıń nátiyjesi qanday bolatuǵınlıǵı tuwralı oylanıp kór. Adras, telefon nomeri yaki pasport maǵlıwmatların ashıqlawdan abaylı bol. Biytanıs adamlar yaki sayttaǵı biytanıs tárep jeke maǵlıwmatlarıńdı sorap atırǵan bolsa júdá abaylı bol.
3. Antivirus qorǵanıwı – seniń isenimli joldasıń
Qurılmańa antivirus baǵdarlamasın ornatıp al hám onı turaqlı túrde jańalap bar. Bul seniń jeke maǵlıwmatlarıńa qol jetkeriwge urınıp atırǵan zıyanlı baǵdarlamalardan qorǵanıwǵa járdemlesedi.
4. Hámme kiriwge imkaniyat jaratılǵan Wi-Fi tarmaqlarınan paydalanıwda itibarlı bol
Kópshilik ushın arnalǵan Wi-Fi tarmaqları xakerlik hújimge hálsiz bolıwı múmkin. Olardan paydalanǵanda abaylı bol, jeke maǵlıwmatlardı jiberden tıyılıwıń kerek hám sawdanı tek ǵana qáwipsiz tarmaq arqalı, mısalı VPN menen islew kerek.
5. Sociallıq tarmaqta privatlılıq sazlawın tekserip kór
Kópshiligimiz doslarımız benen sóylesiw hám óz sezimlerimiz benen bólisiw ushın sociallıq tarmaqlardan paydalanamız. Seniń jeke maǵlıwmatlarıń menen materiallarıńdı kim kórip atırǵanlıǵın baqlap turıw ushın privatlılıqtı sazlap, tekserip turıw kerek.
6. Oqıw hám sáwbetlesiw – biziń kúshli tárepimiz
Hesh waqıtta oqıwdan jalıqpa! Sen cifrlı qáwipsizlik haqqında kóp bilseń ǵana óz jeke maǵlıwmatlarıńdı qorǵay alasań. Bul temanı jaqınlarıń hám doslarıń menen talqılap bar, olar menen tájiriybeler menen bólis. Qlever platformasında seniń bilimińdi kóteriwge járdemlesetuǵın oyın bar.
7. Turaqlı túrde maǵlıwmatlardı kopiyalap barıw
Áhmiyetli bolǵan maǵlıwmatlardıń turaqlı túrde kopiyalap barıwdı umıtpa. Sonday jol menen sen aldawshılardıń hújimi yaki qurılma islemey qalǵanda óz maǵlıwmatlarıńnıń joǵalıp ketiwiniń aldın alasań. Rezerv kopiya haqqında tolıq oqıw.
Juwmaq
Seniń tarmaqtaǵı jeke qáwipsizligiń – bul seniń juwapkershiligiń. Usı ápiwayı qaǵıydalarǵa ámel et hám sergek bol. Esińde tut, seniń jeke maǵlıwmatlarıń – bul privatlıq ushın huqıqıń, sol ushın da olardı barlıq usıllar menen qorǵawıń kerek. Qádirli dostım, qáwipsizlikte bol!